۳۰ مرداد ۱۴۰۲
در مقابل پرسش مهم "پیشرفت های آتی در حوزه درمان سوختگی چیست؟ بر این باورم که در سه زمینه ذیل وضعیت درمان سوختگی بهبودی چشمگیری خواهد داشت: اگر از من بپرسند در آینده چه پیشرفت های مهمی برای سوختگی اتفاق خواهد افتاد به نظرم در این سه زمینه خواهد بود:
دبریدمان بدون درد و خونریزی: سوختگی خونرسانی پوست را از بین برده و پوست نکروزمی شود.علاوه بر تغییرات سیستمیک ناشی از سوختگی، پوست نکروزشده محلی برای ایجاد عفونت خواهد بود که در سوختگی های شدید می تواند منجر به مرگ بیمار شود. در صورت امکان حذف سریع بافت مرده، بدون درد و خونریزی، می توان کمک بزرگی به بیمار نمود. در حال حاضر،حذف بافت مرده، عمدتا از طریق جراحی و در وضعیت بیهوشی بیمار صورت می گیرد که معمولا با درد و خونریزی همراه است.
احتمال جایگزینی دو روش دبریدمان در آینده وجود دارد:
دبریدمان روباتیک: با پیشرفت های دانش روباتیک امکان ساخت روبات هایی که بتوانند بافت مرده را از زنده تشخیص بدهند وجود خواهد داشت وبا توجه به اینکه بافت مرده دارای خون و حس نمی باشد، این روبات ها می توانند بدون درد و خونریزی دبریدمان زخم ها را انجام دهند و نیاز به جراحی، اطاق عمل و بیهوشی وجود نخواهد داشت.
دبریدمان شیمیایی و آنزیمی: اگر بتوان با مواد شیمیایی و آنزیمی بدون صدمه به بافت سالم، بدون درد و خونریزی، تمام بافت مرده و فاقد خونرسانی را برداریم، پیشرفت زیادی در درمان و بهبود بیمار حاصل می شود. البته این روش تا حدودی محقق شده است ولیکن همچنان روشی دردناک می باشد و امکان آسیب دیدگی بافت سالم و ایجاد عوارض سیستمیک وجود دارد. می توان به نگزوبرید Nexobrid به عنوان آخرین دستاورد در این زمینه اشاره نمود.
جایگزین های پوست: پیشرفت های اخیردر زمینه جایگزین های پوست امید وار کننده است. این زخم پوش ها نیاز به تعویض نداشته و توسط بدن قبول می شوند و خون رسانی پیدا می کنند. با توجه به خونرسانی ایجاد شده می توان روی آنها را با یک پیوند نازک پوست پوشاند. بنابراین در صورت دسترسی به این زخم پوش ها، بعد از دبریدمان زخم امکان استفاده از آنها به عنوان پوششی برای زخم وجود دارد که باعث جلوگیری از عفونت و خشک شدن زخم و از دست رفتن آب و الکترولیت، کاهش مرگ و میر و در نهایت امکان دستیابی به نتایج عملکردی و زیبایی بهتر وجود خواهد داشت. البته زخم پوش های مذکور فقط جایگزین لایه درمیس بوده و تکمیل لایه اپیدرمیس با پیوند پوست نازک از خود بیمار همچنان مورد نیاز است، هرچند انواع دو لایه هم معرفی شده اند. در آینده شاهد طراحی و ساخت جایگزین های پوست بهتر و مناسب تری خواهیم بود و رقابت شدیدی در این زمینه ایجاد خواهد شد.
پوست : مهمترین فاکتور در زنده ماندن بیمار سوخته، امکان دستیابی به پوست کافی جهت پیوند زخم های بیمار است. در صورت وجود پوست، زخم های بیمار پوشانده شده و امکان زنده ماندن بیمار بسیار زیاد است. همچنین نتیجه عملکردی و زیبایی قابل قبولی حاصل می گردد. دست یافتن به پوست به اندازه کافی جهت پیوند از دو طریق امکان پذیر خواهد بود:
کشت سلولی و پوست مصنوعی: در صورت امکان تولید پوست مصنوعی دارای لایه های درمیس، اپی درمیس، سایر سلول ها مانند سلول های ملانوسیت، لانگرهانس و نیز زوائد پوست مانند غدد عرق و چربی در مدت زمان کوتاه، مشکل اصلی درمان بیماران سوختگی برطرف خواهد شد. در این صورت، با استفاده از نمونه کوچکی از پوست خود بیمار، در آزمایشگاه، معضل تامین پوست کافی برای بیماران سوختگی به ویژه در سوختگی های وسیع مرتفع می شود. هرچند پیشرفت هایی در این زمینه بدست آمده، هنوز راه زیادی باقی مانده است. پوست های یک لایه فعلی کاربردی نیستند و مدت زیادی طول می کشد تا آماده شوند. اسکافولدهایی که به روش نانو تهیه می شوند، امیدهایی برای تهیه پوست با لایه های مختلف ایجاد کرده اند. شاید در آینده پرینتر های سه بعدی با سلول های کشت شده از خود بیمار در زمانی کوتاه، ورقه های طویلی از پوست، تولید و در اختیار درمانگر قرار دهند. که البته دستیابی کامل به این تکنولوژی زمان بر خواهد بود. زمان لازم و ساختار پوست مصنوعی مهمترین فاکتورها هستند.
سلول های بنیادی: در این روش از سلولهایی با پتانسیل بالقوه نامحدود از خود بیمار جهت ایجاد پوشش زخم استفاده خواهد شد. این سلول ها می توانند از مغز استخوان، خون، چربی یا سایر نقاط بدن باشند. این سلولها می توانند به صورت مستقیم منتقل شده یا کشت و افزایش یابند. روش مذکور،هنوز نتوانسته است کمک موثری در پوشش زخم های سوختگی نماید، اما امکان بهبود تاثیر این روش در درمان های آینده وجود دارد.
کاهش آنتی ژنیسیتی پوست جسد: پوست جسد پوشش خوبی برای زخم های سوختگی است ولی بعد از حدود یک هفته الی ده روز توسط بدن بیمار سوخته پس زده می شود. علت، شناسایی آنتی ژن های پوست غریبه توسط سیستم ایمنی بدن و نابود کردن آن است. تجویز داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی همانند سایر پیونداعضاء(کبد، کلیه، قلب و غیره) راهکار مناسبی نمی باشد و نه تنها بیمار را در خطر عفونت شدید و مرگ قرار می دهد بلکه عوارض دراز مدتی را هم در پی خواهد داشت. اگر بتوان با روشی که به سلول های پوست صدمه وارد ننماید، آنتی ژنیسیتی این سلول ها را کاهش داد یا کاملا از بین برد، در این صورت این پوست توسط میزبان قبول شده و زخم ترمیم می شود.
من بر این باورم که اغلب تحقیقات و نوآوری های پیش رو در زمینه سوختگی پیرامون موارد مذکور می باشد که علاوه بر نجات جان بیمار منجر به حصول زیبایی و عملکرد مناسبتر در محل سوختگی خواهد شد.
در نهایت پیشنهاد می شود تحقیقات در زمینه های زیر توسعه و متمرکز گردد:
به طور خلاصه پیشنهاد می کنم تحقیات در زمینه های ذیل باشد:
۱- ساخت روبوت دبریدمان کننده با توانایی تشخیص بافت مرده و زنده
۲- تولید پماد و کرم دبریدمان کننده
۳- ساخت جایگزین های پوست یک لایه و چند لایه
۴- تولید پوست مصنوعی با ساختار کامل در کوتاه ترین زمان ممکن از زمان سفارش
۵- استفاده از سلول بنیادی یا ریز مولکول ها در بازسازی پوست
۶- کاهش آنتی ژنیسیتی پوست جسد
ارسال نظرات شما موجبات افزایش دانش و آگاهی ما خواهد شد.
ترجمه و تلخیص: دکتر محمد جواد فاطمی
